“Dedication never fails.”

Wat is de Cirkeltechniek?

De oplossingsgerichte benadering in therapie, coaching of begeleiding is fundamenteel anders dan de probleemgerichte benadering. De oplossingsgerichte hulpverlener, coach of begeleider focust op veranderwensen van de cliënt in plaats van analyse van klachten en probleemverleden. Wat wil de cliënt anders? Waar wil de cliënt naar toe werken? Ook focust hij op kwaliteiten en succesvolle vaardigheden van de cliënt in plaats van op tekortkomingen.  Het oplossingsgerichte gesprek helpt de cliënt om een heldere visie te krijgen op zijn veranderwensen om er vervolgens met de juiste kennis, vaardigheden en attitude naar toe te werken. Dat maakt de oplossingsgerichte benadering tot een doelgerichte, pragmatische benadering.

De cirkeltechniek is een instrument om op een efficiënte manier succesvolle ervaringen en veranderwensen van de cliënt te  inventariseren. In de binnencirkel worden succesvolle ervaringen opgeschreven, samen met de kwaliteiten en competenties die deze successen ondersteunen. In de buitencirkel worden veranderwensen van de cliënt genoteerd waaruit doelen kunnen worden bepaald voor de oplossingsgerichte therapie, coaching of begeleiding.

Het gaat er bij de cirkeltechniek vooral om het inventariseren, het brainstormen, het creatief proces, om zoveel mogelijk nuttige ideeën te verzamelen. De uitwerking ervan komt later in het gesprek aan de orde. De cirkeltechniek is een integraal onderdeel van de oplossingsgerichte methodiek.

Hoe is de cirkeltechniek ontstaan?

De cirkeltechniek werd ontwikkeld in een therapeutische context door Arnoud Huibers, psycholoog en psychotherapeut.  De eerste foto’s en videobeelden dateren uit 2003. Op zoek naar een efficiënte manier om cliënten oplossingsgericht te bevragen, merkte hij dat de concentrische cirkels  een bruikbaar instrument zijn om competenties en veranderwensen in kaart te brengen. De gezamenlijke brainstorm rondom de cirkels, activeert de cliënt, bevordert de positieve samenwerkingsrelatie met de therapeut en de visuele ondersteuning van het instrument biedt een helder overzicht waarop kan worden voortgebouwd.

Insoo Kim Berg met wie Arnoud Huibers in deze periode intensief samenwerkte, noemde de cirkeltechniek een van de meest directe instrumenten om een oplossingsgerichte gesprek met cliënten te voeren.  Haar idee om de competenties (binnencirkel) te benutten om te werken aan veranderwensen (buitencirkel) werd overgenomen.

Toepassingen van de cirkeltechniek

Inmiddels is er veel ervaring opgedaan met de cirkeltechniek door verschillende beroepsgroepen, een diversiteit aan cliënten en aanmeldingsklachten en in een grote variëteit aan settingen. Er is met de cirkeltechniek gewerkt met individuele cliënten (kinderen, jongeren, volwassenen), partnerrelaties, ouders, gezinnen, teams en groepen, in een context van psychologische begeleiding, coaching, onderwijs, sport, bedrijfsleven, werkbegeleiding, functioneringsgesprekken, supervisie, intervisie, organisatieadvies en voorlichtingsbijeenkomsten.

De professional die de cirkeltechniek gebruikt is opgeleid in oplossingsgerichte gespreksvoering, dit wil zeggen hij/zij weet welke vragen gesteld kunnen worden om het gesprek in de goede richting te leiden, hetgeen van belang is om een verkeerde toepassing of oversimplificatie van het instrument te voorkomen. De cirkeltechniek is  geen ‘quick fix’ en veel meer dan een ‘to-do-list’.

De binnencirkel

In de binnencirkel worden items opgeschreven die te maken hebben met succesvolle ervaringen van de cliënt en de kwaliteiten, kennis, vaardigheden  en attitudes die hieraan ten grondslag liggen. Alleen sleutelwoorden worden genoteerd om overzicht te bewaren in de cirkels, bijvoorbeeld: ‘kan goed vrienden maken’,  ‘collegialiteit in team’, ‘gestructureerd werken’ of ‘sterk doorzettingsvermogen’. De oplossingsgerichte hulpverlener, coach of begeleider stelt enkele verdiepingsvragen ‘kun je daar een voorbeeld van geven?’ of ‘hoe werkt dat precies?’ of ‘wat is het voordeel daarvan voor jou en voor anderen?’ en gaat daarna weer terug naar ‘wat kunnen we nog meer opschrijven in de binnencirkel?’. De items die worden genoteerd in de binnencirkel zijn de bouwstenen van succesvol gedrag van de cliënt. Anders dan het praten over problemen, roepen het praten over bekwaamheden en succesvolle ervaringen tevredenheid op, geven de cliënt een ‘goed gevoel’ over zichzelf, met de bijbehorende neuropsychologische effecten zoals een toename van dopamine en endorfine.

De buitencirkel

In de buitencirkel worden items genoteerd betreffende veranderwensen van de cliënt, de oplossingsgerichte benadering is immers een doelgerichte benadering. Voorbeelden kunnen zijn ‘een betere sfeer in mijn gezin’ of ‘werken aan meer zelfvertrouwen’ of ‘beter gebruik maken van elkaars kennis binnen het team’. In deze fase hoeven de doelen niet concreet of smart gemaakt te worden, dat is voor later. Het gaat in eerste instantie om een inventarisatie, een brainstorm, een creatief proces. In de buitencirkel worden geen klachten opgeschreven. De klachten worden eerst omgezet in positief gestelde doelen en dan pas genoteerd. ‘Niet meer zo onzeker zijn’ (negatief geformuleerd) wordt dan ‘meer zelfvertrouwen’ (positief geformuleerd); ‘veel pesterijen in de klas’ wordt ‘onderling respect in de klas’.  De items die worden genoteerd in de buitencirkel bepalen de richting voor verdere therapie, coaching of begeleiding.

De volgende stap

Als de concentrische cirkels zijn gecompleteerd en daarmee overzicht is gekregen op competenties en veranderwensen van de cliënt, treedt de volgende procesfase in. In samenspraak met de cliënt één of twee doelen uit de buitencirkel gekozen om verder uit te werken. Oplossingsgerichte interventies als ‘het exploreren van de gewenste situatie’, de ‘wondervraag’, schaalvragen, ‘uitzonderingsvragen’ kunnen hierbij behulpzaam zijn. De cliënt wordt bevraagd over hoe kleine verbeteringen op weg naar zijn doel eruit kunnen zien en welke stappen hierbij passen. Conform oplossingsgerichte methodiek wordt voornamelijk gewerkt met ideeën van de cliënt, waar nodig aangevuld met suggesties van de therapeut, coach, begeleider.

Feedback

Jouw feedback over ervaringen met de cirkeltechniek zijn van harte welkom. Je kunt deze mailen naar info@solutions-centre.org

Share This Story, Choose Your Platform!